Bazı sözcükleri ve kavramları yanlış kullandığımız veya bir başka sözcük yerine kullandığımız bilinen bir şey. Çoğu zaman farkında olmadan büyük hatalar yapıyoruz. Konuşmadaki hatalarımız neyse ki kimseyi öldürecek düzeyde değil. Bu hatalı kullanmaları tabi ki bilerek yapmıyor insan. Bazen yanlış kavramadan kaynaklanabildiği gibi çoğu zamanda üzerinde pek fazla düşünmeden sözcükleri ve kavramları kullanıyor olmamızdan oluyor.
Her ne kadar yanlış kullanmaların kimseyi öldürmediğini söyledikse de hepten önemsiz olduklarını düşünmeyelim. Yanlış kullanmalar yanlış bilgilenme ve kavranmalardan kaynaklandığı için bazen anlamsız beklentiler içinde olmaya götürebilir insanı. Buda ilişkilerin zora girmesi ve bazen içinden çıkılmaz bir hal almasına neden olabilir.
Şöyle arkamıza yaslanıp az önce konuştuğumuz söylediğimiz sözcüklerin, sözlük anlamları üzerine düşündüğümüzde; kullandığımız birçok sözcüğün sözlük anlamlarını dahi bilmediğimizi göreceğiz. Ama sözcüklerin sadece sözlük anlamları yok. Neredeyse her sözcüğün birden fazla anlamı var. Günlük dilde kullanıldığının çok ötesinde siyasal, ekonomik, psikolojik ya da felsefi anlamları var sözcüklerin.
Bazı sözcükleri açıklamaya kalkmak neredeyse bir harman dolusu laf etmeyi gerektirebilir.
Örneğin: özveri… Günlük konuşmalarda sıkça kullanırız. “Senin için özveride bunundum” “Bu dostluk (arkadaşlık veya ilişki ) için sende özveride bulun” demez miyiz?
Nasıl özveride bulunur insan, özveride bulunmasını istediğimizden neler bekleriz?
Beklenen özveri; benden bekleneni yapmam, ona uymam, onun istediği gibi olmam mı?
Ya da özveride bulunmasını istediğimiz kişi neler yapmalı ki bize göre özveride bulunmuş olsun?
Her halükarda kendisinden vermek olarak anlatılabilir bu… Sözlük anlamı da tam da buna uygun düşüyor. Sözlüklerde özveri kısaca şöyle tanımlanır: “Bir şey uğruna değerli ve gerekli bir şeyden vazgeçme, esirgemezlik, fedakârlık.”
Bir insan için değerli olan, onun kendisi olmasını sağlayan şeylerdir. Alışkanlıklarımız davranış biçimlerimiz ve bizi biz yapan düşüncelerimiz bizim için değerli şeylerdir. Bunlardan vazgeçmek, fedakârlık yapmak kendimizden vazgeçmek olmaz mı?
Dikkat edilirse maddi şeylerden söz etmiyoruz. Söz konusu olan iki elmadan birini paylaşmak değil. Eğer böyle olsa; bunun adı özveri değil “cömertlik” olur.
Kötü alışkanlıklardan vazgeçmek de özveri sayılmaz. Alkolik birinin ya da bir kumarbazın bu alışkanlıklarından özveride bulunmasından söz etmek olanaksızdır. Kötü alışkanlıklar genelde doğal olandan, olması gerekenden bir sapmayı temsil eder. Bu yüzden kötü alışkanlıklardan vazgeçme bir fedakârlık değil yaşanan sapmadan normale sağlıklı hale geleme olarak adlandırılmalıdır.
Öyleyse özveri ne?
Sözlük anlamına sadık kalarak bir tanıma ulaşmak gerekirse ilk akla gelen bir başkası için kendi özeliklerimizden, belki de kendimizden vazgeçme gönüllüğü göstermek olarak algılanıyor.
Oysa kendimizden vazgeçmeden, farklılığımızı sonuna kadar yaşayarak ve yaşatarak karşımızdakinin de kendini yaşamsını ve farklılıklarını sonuna kadar saklı tutmasını göze alabilme gönüllüğü gösterebilme, gerektiğinde farklıkların geliştirilmesi için dayanışma ve yardımlaşma içinde olabilmektir özveri.
Hasan KAYA
